Waar aardwarmte in Nederland vanuit de glastuinbouw is ontwikkeld, komt deze duurzame energiebron vanwege de energietransitie ook volop in beeld voor woningen in de gebouwde omgeving. Martin: “Onze vereniging heeft een 100 procent dekking van alle aardwarmte-initiatieven in Nederland. Daarbij gaat het om partijen die een opsporingsvergunning of een winningsvergunning hebben (zie ook folder over vergunningen, procedures en inspraak). Nederland telt op dit moment 24 doubletten of aardwarmtebronnen en er worden er momenteel twee geboord.”

In de praktijk

Als kennishouder is DAGO nauw betrokken bij de totstandkoming van uitvoerbare wet- en regelgeving. Martin: “Onze leden zijn tenslotte de partijen die daar in de praktijk mee moeten werken. Zo kunnen we er samen voor zorgen dat de regels passend op de praktijk en dus uitvoerbaar zijn.” DAGO telt acht werkgroepen die op verschillende domeinen actief zijn. Denk aan: techniek, operatie, omgeving, financiën en wet- en regelgeving. Samen met EBN, Stichting Platform Geothermie en Stichting Warmtenetwerk stelde DAGO in 2018 het Masterplan Aardwarmte op.

Versterken en versnellen

Eind mei presenteerde minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (EZK) zijn toekomstvisie op de voortgang van aardwarmte-ontwikkeling in de gebouwde omgeving in een brief aan de Tweede Kamer. Martin: “Vanuit de ambitie om de ontwikkeling van aardwarmte te versterken en te versnellen, werken we als de sector aan industrie-standaarden. Daarin vertaal je de wettelijke kaders naar een uitvoerbare aanpak voor de praktijk om een veilige en doelmatige toepassing van aardwarmte te borgen”, vertelt Martin. “Nieuwe leden worden binnen onze vereniging alleen toegelaten als ze die standaarden accepteren. Zo verankeren we het kwaliteitsniveau binnen onze vereniging. Voor de energietransitie hebben we goede en robuuste aardwarmtebedrijven nodig voor het ontwikkelen en beheren van aardwarmte-installaties. Daarin moet geïnvesteerd worden om uiteindelijk op alle vlakken tot rendement te komen.”

Verschillende markten, hetzelfde doel

De techniek voor het opsporen en winnen van aardwarmte is voor de glastuinbouw en de gebouwde omgeving vergelijkbaar. Alleen de toepassing verschilt. Martin: “Met één aardwarmtebron verwarm je vijf grote kassen, daarmee is er sprake van relatief weinig maar grote afnemers. In de gebouwde omgeving heb gaat het om heel veel kleinere afnemers en heb je al gauw de warmtevraag van zo’n 10.000 woningen nodig. De markten zijn compleet verschillend en hebben volstrekt eigen dimensies. Het zijn twee verschillende werelden, maar wel met een gemeenschappelijk doel, namelijk het veilig en verantwoord toepassen van aardwarmte als duurzame warmtebron.” Volgens Martin is het gebruik van geothermie in een kas het ultieme voorbeeld van participatie. “De deelnemers zijn vaak ook aandeelhouder en wonen letterlijk bovenop hun aardwarmtebron. Dat is een enorm hechte combinatie, waarbij de deelnemers in hun eigen werk- en leefomgeving heel bewust omgaan met energie en verduurzaming.”

Dialoog met de samenleving

Als sector die zich bezighoudt met mijnbouwactiviteiten heb je volgens Martin naar de samenleving toe verantwoording af te leggen. “Onze leden beseffen dat maar al te goed. Als sector moet je je bestaansrecht verdienen. Die maatschappelijke verantwoording moet je accepteren en daar op een goede en actieve manier mee aan de slag gaan. We snappen dat mensen zich zorgen maken over de risico’s. Daarom moet de dialoog daarover zo georganiseerd worden dat je mensen uitnodigt om met een open blik te kijken en vragen te stellen, in plaats van dat zij direct in meningen en vooroordelen vervallen. Door elkaar te bevragen wordt iedereen wijzer. Als je die vragen op een goede manier voor elkaar beantwoordt, dan werk je aan een stevige feitenbasis voor vertrouwen.”

Burgers ontzorgen

“De ervaringen in Groningen kunnen we rustig een nationaal trauma noemen”, vervolgt Martin. “Daarom zijn we met z’n allen terecht kritisch op activiteiten in de ondergrond. Met de Staat van de sector Geothermie heeft Staatstoezicht op de Mijnen in 2017 behoorlijk wat aanbevelingen gedaan richting de sector. Tegen die achtergrond hebben we in de afgelopen jaren een ontzettend grote slag gemaakt. Daarbij gaat het om collectieve kennisontwikkeling, technische verbeteringen, maar ook om bewustwording waar het om participatie en betrokkenheid van de omgeving gaat. Juist door de Staat van de Sector zijn we als de wiedeweerga actief geworden. Desalniettemin zijn we mijnbouw en dus heb je te maken met een publiek dat terecht kritisch is. De minister heeft het in zijn brief over het ontzorgen van burgers. Daarom is het belangrijk dat ook partijen zoals EZK en SodM zich gaan inzetten om het vertrouwen in de samenleving te laten landen. Dat moet je niet alleen bij de marktpartijen neerleggen. De energietransitie is ook een sociale transitie en vergt van alles en iedereen die daarbij betrokken is verandering en commitment.”

Investeren in kennis en ervaring

Inmiddels zijn ook grote partijen zoals ENGIE, Shell en Vattenfall in aardwarmte gestapt aangezien zij deze techniek willen gebruiken om hun bedrijven verder te verduurzamen. Martin: “Onze vereniging telt naast de pioniers van het eerste uur nu ook grote multinationals. Het mooie is dat beide volop van elkaar kunnen leren. Dat heeft in de laatste jaren voor een enorme versnelling gezorgd. Dat zie je bijvoorbeeld terug in de komst van grote toeleveranciers in Nederland, maar ook bij overheden. Zo is zowel op het ministerie van EZK als binnen SodM enorm geïnvesteerd om mensen met kennis op het gebied van aardwarmte binnen te halen.”

Comfort creëren

“Aardwarmte is niet zichtbaar zoals zonne-energie of wind”, vervolgt Martin. “Geen plug & play. Je bent eerst een paar maanden aan het boren alvorens je een installatie kunt aansluiten op een warmtenet. Dat maakt aardwarmte een stuk abstracter. Daar komt bij dat het om regionaal en lokaal maatwerk gaat. Dat is compleet anders dan gas of stroom die je over lange afstanden kunt vervoeren. Daarom is het belangrijk de omgeving daar zo goed mogelijk in mee te nemen. Daarbij is het gesprek over nut en noodzaak net zo belangrijk als inzoomen op thema’s zoals veiligheid en risico’s. Daarin ligt voor ons als sector een rol weggelegd, maar ook voor overheden zoals gemeentes, provincies en EZK. Met elkaar moeten we het comfort creëren van waaruit we aardwarmte voor de Nederlandse situatie samen verder op de kaart kunnen zetten.”

Techniek bewijzen

Het lastige is dat we in Nederland voor de gebouwde omgeving nog geen referentieprojecten hebben. Als we iets verder van huis kijken dan bewijzen grote steden zoals Parijs en München dat aardwarmte een veilige en bewezen techniek is waarmee vele duizenden huishoudens al decennia lang zonder problemen duurzaam verwarmd worden. Belangrijk is dat we voor deze techniek in Nederland projecten realiseren waarmee we zowel de techniek als onszelf als sector kunnen bewijzen. Tot die tijd nodig ik iedereen – die meer over dit interessante en veelomvattende onderwerp wil weten – uit om ons en alle andere partners in de aardwarmteketen het hemd van het lijf te vragen.”

(NB Kort voor het moment van publicatie bereikte ons het bericht dat Martin DAGO heeft verlaten.)