Aardwarmte in de bebouwde omgeving is nog vrij nieuw in Nederland. Maar met de manier waarop je dergelijke warmte toepast, heeft Utrecht al bijna een eeuw ervaring. Sinds 1923 kent Utrecht namelijk stadswarmte als nuttige bestemming voor het koelwater van de elektriciteitscentrale. Daarmee beschikt de stad over het oudste warmtenet van Nederland, dat qua omvang nog steeds tot de grootste warmtenetten behoort. Via de ondergrondse geïsoleerde buizen pompt Eneco het hete water naar gebouwen en huizen die op het net zijn aangesloten. Daar voedt het de warmtewisselaars voor ruimteverwarming en warm tapwater. Naast woningen zijn ook kantoren (bijvoorbeeld Hoog Catharijne), zwembaden en scholen op het warmtenet aangesloten. Het warmtenet heeft een uitgebreid hoofdtransportnet waar op meerdere locaties grootschalige duurzame warmtebronnen kunnen worden ingevoed.

Van het gas af

In onderzoeken van Ecofys, PBL en CE Delft wordt voorzien dat in 2050 tussen de dertig en zestig procent van de warmtevraag in ons land door collectieve warmtenetten wordt ingevuld. Nu is dat nog maar vijf procent. Door de aanwezigheid van het warmtenet in Utrecht en Nieuwegein ligt dat percentage in deze gemeenten uiteraard veel hoger dan het landelijk gemiddelde. “En dat zal nog verder toenemen. De stad groeit en bestaande wijken zullen op termijn van het gas af gaan”, vertelt Boudewijn Janse de Jonge, business developer bij Eneco. “Daarom gaan we het warmtenet, dat momenteel zo’n 55.000 aansluitingen telt, fors uitbreiden en verduurzamen met warmte uit hernieuwbare fossielvrije bronnen. Gezien de potentie verwachten we veel van aardwarmte. Wij zien het als een belangrijke schakel in het beoogde eindplaatje voor een duurzaam warmtenet. Daarom zijn we partner en toekomstig afnemer in het aardwarmteproject Lean.”

Duurzame bronnen zijn schaars

Utrecht en Nieuwegein zijn beide dicht stedelijke gebieden met weinig industrie, daarom is er maar beperkt industriële restwarmte beschikbaar. Voor de voeding van het warmtenet ziet Eneco veel kansen voor hernieuwbare bronnen zoals aardwarmte of toepassing van enorme warmtepompen die warmte die uit riool- of oppervlaktewater halen. Met de BioWarmteInstallatie (BWI) is de eerste stap gezet. Boudewijn: “Daarnaast maken we op de echt koude dagen momenteel nog gebruik van gasketels als achtervang. Door de realisatie van de BWI Fase 1 op Lage Weide kunnen we het warmtenet al voor twintig procent voeden met duurzame warmte die opgewekt wordt met snoeiafval uit tuin- park- en bosonderhoud. Dit materiaal heeft weinig toepassing in ons land.”

Warmte uit rioolwater

Een andere grote schakel voor een duurzaam warmtenet is warmte uit het riool. Boudewijn: “Warm kraanwater, water van de vaatwasser en water van de douche maken het afvalwater dat bij de rioolwaterzuivering binnenkomt warm. Zelfs in een koude winter heeft het gezuiverde afvalwater nog een temperatuur van 12 graden. Die warmte vloeit nu nog onbenut weg, maar straks wordt deze door de grootste warmtepomp van Nederland opgekrikt tot de benodigde temperatuur voor het warmtenet. Eneco ontwikkelt dit project op het terrein van de rioolwaterzuivering van De Stichtse Rijnlanden. Het schoongemaakte warme water wordt aan Eneco ter beschikking gesteld. Met een vermogen van 25MWth wordt dit de grootste warmtepomp van Nederland. Omgerekend levert die duurzame warmte voor circa 10.000 huishoudens. Naar verwachting wordt de warmtepomp in 2021 in gebruik genomen en zal dan in 10 procent van de totale warmtevraag van het stadswarmtenet in Utrecht voorzien.”