2. Hoe zit het met drinkwaterbescherming, het toezicht op projecten, het onverwacht aanboren van olie of gas en andere veiligheidsaspecten? 🤔

Met boringsvrije zones wordt de kwaliteit van het drinkwater beschermd. Hierover heeft in het voortraject van het onderzoek uitvoerig overleg plaatsgevonden met partijen als Waternet en Vitens. Hier hebben we al eerder over gepubliceerd en het verslag vind je hier . Het gebied rondom het warmteoverdrachtstation in Nieuwegein, waarin we zoeken naar een geschikte plek voor het onderzoek naar aardwarmte, valt daar uiteraard buiten.

Terecht wordt verwezen naar de aandachtspunten die het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) eerder al heeft aangegeven om tot een sterk ontwikkelde veiligheidscultuur in de sector te komen. De partijen die in Nederland bezig zijn met aardwarmte zijn zich daar zeker van bewust. Volgend op het rapport ‘Staat van de Sector Geothermie’ komt de toezichthouder volgend jaar met een update. Daarmee geeft SodM aan dat het de ontwikkelingen binnen de sector op de voet volgt. Als we deze vorm van energie in Nederland willen gaan gebruiken, dan worden daar vanuit de toezichthouder uiteraard strenge voorwaarden aan gekoppeld. Zo worden alle veiligheidsaspecten meegenomen in de werkplannen die we gaan opstellen met het oog op de vergunningsaanvragen. Ook zal SodM er tijdens de uitvoering nauwgezet op toezien dat al deze afspraken worden nageleefd.

Nu we in NL de keuze hebben gemaakt om over te gaan tot het verduurzamen van onze energie en warmte, zullen we met elkaar op zoek moeten gaan naar alternatieven. Daarvoor zijn onderzoeksprojecten zoals Lean een belangrijke bron om de mogelijkheden te verkennen. Een onderzoeksboring en de mogelijke winning van aardwarmte zal in de provincie Utrecht echter alleen plaatsvinden als we hebben vastgesteld dat dit veilig en verantwoord kan en als we daar ook de toestemming van het bevoegd gezag en de lokale politiek voor krijgen. Begin 2020 organiseert Warmtebron Utrecht informatiebijeenkomsten waarin we de laatste stand van zaken geven omtrent het onderzoeksproject Lean.

3. Een veel gestelde vraag hangt samen met het risico op aardbevingen. Kan aardwarmtewinning leiden tot trillingen in de bodem? 😲

Om te beginnen verschillen de mogelijke risico’s voor aardbevingen per locatie in Nederland enorm. Zo komt in het Zuidoosten van Nederland van nature seismische activiteit in de vorm van lichte trillingen voor. Op andere plekken zit minder spanning in de ondergrond en is de kans om daar een beving op te wekken met het winnen van aardwarmte relatief klein. Toch kun je dat nooit voor 100 procent uitsluiten.

Door de gaswinning in Groningen weten we echter dat je de situatie in de ondergrond behoorlijk moet verstoren voor er iets gebeurt. Maar anders dan met gas heb je bij aardwarmte geen last van grote drukverandering die voor aardbevingen zorgt omdat je het afgekoelde water weer terugbrengt naar dezelfde aardlaag. Je hebt wel te maken met thermische verandering door afkoeling rondom de injectieput. Dat kan ervoor zorgen dat het aanwezige gesteente wat krimpt, maar het effect daarvan is veel minder dan dat van de drukverandering bij gaswinning. Ook is het zo dat het gesteente rondom de meeste thermische reservoirs vrij gemakkelijk meebeweegt met veranderingen in de temperatuur. Dat zorgt voor veel minder spanning in de ondergrond. Maar het is even goed iets waar ook op voorhand al goed naar gekeken moet worden. Zo is het voorzorg bijvoorbeeld verstandig om weg te blijven van grote breuken in aardlagen.

Voor het onderzoeksproject Lean geldt dat het winnen van aardwarmte pas in beeld komt als uit ons onderzoek is gebleken is dat we het op een veilige, verantwoorde en rendabele manier naar boven kunnen halen.

4. Er zijn ook mensen die hun zorg uitspreken over het afkoelen van de aarde als gevolg van aardwarmtewinning. Iemand presenteerde het zelfs gekscherend als een mogelijke tegenhanger van de opwarming van de aarde… 🤭

Bij aardwarmtewinning werkt dat als volgt. Het warme water dat omhoog gehaald wordt, zal een temperatuur hebben van rond de 85 graden Celsius. Nadat een deel van de warmte eruit gehaald is, wordt dat water met een resttemperatuur van ongeveer 50 graden (+/-10 graden) weer teruggebracht naar dezelfde aardlaag, anderhalve kilometer verderop. Volgens de berekeningen en ervaringen in het buitenland (in Parijs bijvoorbeeld al 40 jaar), kan zo’n bron zo’n dertig jaar mee, tot het moment waarop het hete water en het teruggepompte water elkaar zullen raken. We noemen dat de doorbraaktijd. Het warmwaterreservoir is dan slechts enkele graden afgekoeld en als je de put vervolgens met rust laat of uit gebruik neemt, dan is het warmwaterreservoir na een eeuw weer helemaal op temperatuur. Zo beschik je over een bron van hernieuwbare energie en hoeven we ons geen zorgen te maken over het afkoelen van de voorraad warmte in de bodem.

Heb je vragen over aardwarmte of de Utrechtse onderzoeksprojecten Lean en Goud laat het ons dan weten. Dat kan via onze site of volg ons via Facebook, LinkedIn of Twitter. Meld je aan voor het ontvangen van onze nieuwsberichten via de homepage.